Arcus i Gamow Explorer to dwie misje kosmiczne przygotowywane przez NASA, w których Polska weźmie udział. Negocjacje dotyczące udziału polskich naukowców w tych przedsięwzięciach prowadziła Polska Agencja Kosmiczna. Wystrzelenie wybranej misji planowane jest na rok 2028.
Udział Polski w każdej z misji przewiduje opracowanie i dostarczenie elementów instrumentów naukowych przez Centrum Badań Kosmicznych PAN we współpracy z polskim przemysłem.
Udało nam się zintegrować polski sektor kosmiczny i wspólnie przygotować ofertę dla NASA, która została przyjęta. Przed nami mnóstwo pracy, ale wyniki badań każdej z tych misji mogą przynieść przełomowe odkrycia dalekiego kosmosu. – powiedział prezes Polskiej Agencji Kosmicznej Grzegorz Wrochna.
Celem misji Arcus są obserwacje Wszechświata w zakresie promieniowania rentgenowskiego, które powstaje w czasie najbardziej energetycznych zdarzeń w kosmosie. Dzięki zastosowaniu przepuszczalnych siatek dyfrakcyjnych specjalnie przystosowanych do badania widma w paśmie rentgenowskim misja dostarczy wysokiej rozdzielczości obserwacji gorącego gazu zgromadzonego w galaktykach, gromadach galaktyk oraz w bliskim otoczeniu czarnych dziur. Misja umożliwi polskim naukowcom udział w wysoce nowatorskich badaniach dotyczących rozkładu i ewolucji gorącej materii i jej składu chemicznego. Koordynatorem udziału naukowego Polski jest prof. dr hab. Agata Różańska z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN.
Misja Gamow Explorer dostarczy unikalnych obserwacji najodleglejszych błysków gamma w tzw. epoce rejonizacji, co umożliwi badanie procesów formowania pierwszych gwiazd i galaktyk we wczesnym Wszechświecie. W pracach zespołu Gamow Explorer uczestniczą naukowcy z sześciu polskich uczelni i instytutów naukowych. Z inicjatywą włączenia Polski do misji Gamow Explorer wystąpił prof. Krzysztof Górski z Jet Propulsion Laboratory i Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Koordynatorami udziału naukowego Polski są prof. Włodzimierz Kluźniak i dr hab. Krzysztof Nalewajko z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN.
Wyniki pierwszej fazy naboru będą znane w drugiej połowie 2022 r.
Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jest agencją wykonawczą MRiT, powołaną w 2014 r. Jej zadaniem jest wspieranie polskiego przemysłu kosmicznego poprzez realizację priorytetów Polskiej Strategii Kosmicznej. POLSA współpracuje z międzynarodowymi agencjami oraz administracją państwową w zakresie badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej.
Odpowiada za promocję polskiego sektora kosmicznego w kraju i za granicą.
POLSA prowadzi również działania związane z informacją i edukacją nt. wykorzystania technologii satelitarnych (m.in. nawigacji, obserwacji i komunikacji) w gospodarce, administracji i w życiu codziennym.
