Wsparcie procesów naukowo-badawczych, digitalizacja badań klinicznych i narzędzi do ich prowadzenia, a także optymalizacja i zapewnienie bezpieczeństwa łańcucha dostaw i dystrybucji — to najważniejsze obszary transformacji technologicznej sektora farmaceutycznego — wynika z raportu przygotowanego przez firmę Billennium we współpracy z pracownią Natural Innovations Lab.
Jednym z największych wyzwań, z jakimi zmierzy się branża farmaceutyczna w najbliższych latach, jest wzrost konkurencyjności i spadek cen produktów końcowych. Wpływ na to mają m.in. wygasające patenty na leki opracowane w latach 80 i 90 XX wieku, coraz większa aktywność na rynku firm z tzw. sektora big tech oraz szacowany wzrost liczby osób zarejestrowanych w globalnych systemach opieki zdrowotnej (z 5,5 mld ludzi do 6,8 w 2030 wg OECD), co przełoży się bezpośrednio na zmniejszenie wydatków per capita na opiekę zdrowotną.
Aby utrzymać dotychczasowe udziały w rynku, a niekiedy ograniczyć straty, konieczne będą działania, które pozwolą na utrzymanie aktualnego poziomu marży lub rozwój w nowych obszarach, takich jak medycyna spersonalizowana, profilaktyka czy zdrowie cyfrowe. Transformacja cyfrowa i wyraźne postawienie na nowoczesne technologie jest nieuniknione, ale będzie dużym wyzwaniem, bowiem dojrzałość cyfrowa branży farmaceutycznej i MedTech jest niska w porównaniu do innych sektorów gospodarki.
Jak wskazuje badanie „Branża farmaceutyczna — technologiczne strategie budowania odporności i bezpieczeństwa kategorii”, przygotowane przez Billennium we współpracy z pracownią Natural Innovations Lab w październiku ub.r., procesy transformacji technologicznej sektora farmaceutycznego dotyczą praktycznie całego łańcucha wartości — od etapu prac związanych z opracowaniem nowych leków, aż po ich komercjalizację. Respondenci wskazują, że bardzo ważne lub ważne są szczególnie: rozwój kanałów e-commerce (77 proc. badanych), wsparcie technologii w procesie prac naukowo-badawczych (67 proc), usprawnienie badań klinicznych poprzez digitalizację procesu oraz narzędzi pacjentów i badaczy (77 proc).
Według badanych istotnymi obszarami są również: wykorzystanie danych ze świata rzeczywistego w procesie badań klinicznych, m.in. IoT (61 proc.) oraz usprawnienie codziennej pracy pracowników (58 proc.). 55 proc badanych wskazało ponadto za istotne: zwiększenie kontroli i bezpieczeństwa procesu logistycznego oraz optymalizację płynności logistyki i łańcucha dostaw.
Digitalizacja codziennej pracy
Przeniesienie procesów i obowiązków do środowiska wirtualnego wymusiło przyspieszoną digitalizację pracy w sektorze farmaceutycznym. Przodują tu uniwersalne rozwiązania do zarządzania projektami, wideokonferencji czy szacowania czasu pracy. W poszukiwaniu efektywności kosztowej, skalowalności i wyższego poziomu bezpieczeństwa coraz popularniejsze będą rozwiązania chmurowe. Pracownicy sektora oczekują przede wszystkim rozwiązań umożliwiających zdalny dostęp do laboratoriów – urządzeń i wyników badań, oraz dostęp do aktualnych i historycznych danych z innych placówek (połączonych z data lake czy funkcjami inteligent search).
W niedalekiej przyszłości dużą rolę w procesie odkrywania nowych leków odegrają rozwiązane oparte o sztuczną inteligencję, które mogą wspomagać optymalizację zadań czy usprawnić poszczególne etapy procesów badawczych oraz produkcyjnych. Branża nie była dotychczas mocno zdigitalizowana więc wyzwaniem będzie zapewnienie płynnego przejścia między cyfrowymi narzędziami pracy i światem rzeczywistym czy nauczenie pracowników funkcjonowania w bardziej dynamicznym modelu pracy. – powiedział Sebastian Gruźlewski, Billennium, Team Leader ALEX Unit.
Wsparcie technologii w procesie naukowo-badawczym i badaniach klinicznych
Zarządzanie danymi na etapie badawczo-rozwojowym jest kluczowym obszarem zainteresowania firm farmaceutycznych. Proces odkrywania i opracowywania leków wymaga wysokiej wydajności oraz zastosowania rozwiązań umożliwiających udostępnianie danych stronom trzecim, a także wykonywanie analiz predykcyjnych i diagnostycznych. Jednym z kluczowych elementów, ale jednocześnie wyzwań jest pozyskiwanie danych. Aktualny stan prawny, ale też brak dostępu do danych z laboratoriów i sieci państwowych szpitali, często stanowi element wstrzymujący prace badawcze.
Wsparcie mogą dać tu technologie IoT i chmury obliczeniowej, które pozwolą na całkowitą decentralizację i zastąpienie tradycyjnych badań klinicznych, badaniami organizowanymi na odległość. Technologie pozwolą wspierać praktyczne cały proces – od narzędzia do zdalnej komunikacji przez rozwiązania automatyzujące przygotowanie dokumentacji medycznej (np. asystenci głosowi do transkrypcję z wizyty lekarskiej, automatyczne tłumaczenia językowe), aż po analizy elektronicznych kart pacjentów.
Sztuczna inteligencja i uczenie głębokie umożliwi analizowanie danych medycznych pochodzących z wielu źródeł jednocześnie. Rozwiązania oparte o uczenie głębokie i sieci neuronowe można wykorzystać do przewidywania właściwości molekularnych związków chemicznych i ich zachowań w leku czy przy automatyzacji żmudnych zadań, takich jak rozróżnianie komórek chorych i zdrowych, modelowanie białek w 3D albo projektowanie nowych związków chemicznych. Zastosowanie mają tu również narzędzia korzystające z rzeczywistości wirtualnej i rzeczywistości rozszerzonej np. do wizualizacji atomowej, molekularnej i białkowej. Z kolei rozwiązania IoT (wearables, czujniki w postaci tabletek) i aplikacje mobilne już teraz pomagają pacjentom, lekarzom czy szpitalom w stałym monitorowaniu stanu zdrowia. – powiedziała Agnieszka Paradzińska, Billennium, (Competence Center Manager Dev Tools Management Unit.
Kontrola i bezpieczeństwo procesu produkcyjnego i logistycznego
WHO estymuje, że około 10 proc. leków w obiegu może być sfałszowanych lub podrobionych. W krajach rozwiniętych dotyczy to ok. 1 proc., ale w niektórych państwach rozwijających się może stanowić nawet do 50 proc. wszystkich medykamentów sprzedawanych w Internecie. Zarządzanie jakością stało się więc w branży palącą potrzebą, ze względu na związane z nim aspekty prawne i wizerunkowe.
Wprawdzie prawie 80 proc. państw na świecie wprowadziło już obowiązkową serializację szczepionek oraz leków na receptę, ale proceder ten nadal jest poważnym problemem dla branży. Wyzwaniem w tym obszarze jest również optymalizacja łańcucha dostaw i cyklu produkcyjnego wobec wzrostu kosztów transportu, magazynowania czy ograniczonej dostępności półproduktów.
