Michał Portalewski, Współzałożyciel i Partner Zarządzający Excalibur Capital, w komentarzu eksperckim o planach firmy pośredniczącej w transakcjach M&A oraz rynku fuzji i przejęć w Polsce i regionie CEE.
Dobre perspektywy Excalibur Capital
Jesteśmy aktualnie zaangażowani w kilkanaście procesów transakcyjnych, z których spora część jest już w zaawansowanym stadium, a inne dopiero się rozpoczynają. Wygląda więc na to, że po bardzo dynamicznym pierwszym półroczu 2023, w drugim nie zwolnimy tempa. W ciągu najbliższego miesiąca planujemy sfinalizować kolejną transakcję w sektorze farmaceutycznym, która obecnie czeka na zgodę UOKiK. Biorąc pod uwagę obecny harmonogram prac i zaawansowanie projektów, przewidujemy, że w kolejnych miesiącach zbliżymy się do finalizacji transakcji w sektorze przemysłowym, handlowym, usług medycznych, dóbr konsumpcyjnych i spożywczym.
Ponadto przygotowujemy kilkanaście spółek do nawiązania kontaktu z inwestorami na początku przyszłego roku. Spółki te działają w różnych sektorach, poczynając od zoologicznego poprzez transport, budownictwo, dystrybucję detaliczną, na przetwórstwie przemysłowym kończąc. Mamy spory portfel projektów i zwiększoną intensywność działań, dlatego ściągamy do naszego zespołu kolejnych ekspertów ds. fuzji i przejęć z rynku.
Trendy na światowym rynku M&A
W 2023 roku miało miejsce kilka znaczących zmian. Zaliczają się do nich najpierw rekordowa inflacja na początku roku, która stopniowo przemieniła się w powolne zmniejszenie tempa wzrostu cen. Oprócz tego można było zaobserwować znaczącą niepewność na rynku stóp procentowych, zwiększone ryzyko niewypłacalności banków, rozwiązanie kryzysu związanego z pułapem zadłużenia w USA oraz wzrost wpływu generatywnej sztucznej inteligencji na świat technologii.
Pomimo obaw związanych z globalną recesją, na ten moment oceniamy perspektywy dla rynku fuzji i przejęć z ostrożnym optymizmem – globalna gospodarka mimo turbulencji nie wpadła w głęboką recesję. W związku z wysoką inflacją, inwestorzy poszukują wysokich stóp zwrotu, a fundusze inwestycyjne w ostatnich latach zgromadziły pokaźne zasoby pieniężne do wykorzystania. Procesy cyfryzacji, dekarbonizacji oraz chęć strategicznego kształtowania wartości również sprzyjają fuzjom i przejęciom. Za przykład przejęcia na rodzimym podwórku motywowanego chęcią cyfryzacji posłużyć może np. transakcje przejęcia Smart Factor – dostawcy systemów inteligentnego zarządzania miastem opartych na uczeniu maszynowym przez firmę Inplus. Jeśli chodzi o trend dekarbonizacji to ciekawym przykładem jest ostatnia transakcja zakupu przez amerykanów polskiej firmy Ekobenz, zajmującej się produkcją bardziej ekologicznych paliw w postaci biobenzyny i bioLPG.
Należy jednak pamiętać o podwyższonym ryzyku makroekonomicznym – sytuacja geopolityczna i gospodarcza nie jest tak stabilna jak przed pandemią, inflacja utrzymuje się powyżej celów banków centralnych, a stopy procentowe mimo częściowej stabilizacji są wyższe niż w latach sprzed pandemii.
Europa Środkowo Wschodnia pozostaje atrakcyjnym regionem
Jeśli chodzi o kraje Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) to nadal oferują one inwestorom
zagranicznym korzystne warunki inwestycyjne, takie jak stosunkowo niskie podatki, przystępna cenowo siła robocza oraz złagodzone w EU w wyniku turbulencji makroekonomicznych przepisy dotyczące pomocy państwa i bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Kraje CEE stanowią też atrakcyjne miejsce docelowe dla inwestycji, których celem jest dywersyfikacja ryzyka i realizacja wschodzącego trendu nearshoringu (odpowiedź na problemy geopolityczne i załamujące się łańcuchy dostaw w Azji).
Na rynku Europy Środkowo-Wschodniej zagraniczni inwestorzy strategiczni mogą korzystać również z silnych fundamentów, takich jak możliwość konsolidacji wielu rynków mocniej rozdrobnionych niż w gospodarkach bardziej rozwiniętych – tutaj nie widzimy istotnych zmian w trendzie, który obserwujemy od lat. CEE nadal jest bardzo interesującym miejscem inwestycji graczy z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych. Kluczowi interesariusze nadal postrzegają fuzje i przejęcia jako narzędzie znacząco przyspieszające rozwój biznesu.
Z drugiej strony, fundusze private equity (PE) w regionie Europy Środkowo-Wschodniej działają w naszej ocenie bardziej zachowawczo, ze zwiększoną ostrożnością koncentrują się na zarządzaniu i rozwoju swoich spółek portfelowych, dostosowując się do trendów w innych regionach. Celując głównie w zarobek w krótkim i średnim terminie, mnożniki przez nich oferowane mogą być niższe niż te proponowane przez strategów widzących znaczące synergie potransakcyjne.
Biorąc powyższe trendy pod uwagę, w pierwszej połowie 2023 roku odnotowano spadek wolumenu transakcji, zwłaszcza jeżeli analizujemy duże projekty. Należy przy tym jednak podkreślić, że nadal ogólna liczba transakcji pozostała na poziomie wyższym niż w okresie sprzed pandemii. Spodziewamy się wzrostu transakcji średniej skali przeprowadzanych przez inwestorów strategicznych. Duże firmy nadal skoncentrowane są na strategicznych inicjatywach rozwoju i wzroście poprzez innowacje. Nasze doświadczenie sugeruje, że to właśnie mniejsze przedsiębiorstwa mają potencjał prowadzenia do przełomowych zmian i wzrostu, stając się łakomym kąskiem jako cele transakcyjne.
Wyzwania dla przedsiębiorców w CEE
Perspektywy na rok 2024 przewidują, że wyzwania, z którymi mierzymy się w naszym regionie pozostaną aktualne: niestabilność geopolityczna, bliskość konfliktu w Ukrainie, ryzyko długoterminowego utrzymywania się wysokiej inflacji. Wyzwania związane z finansowaniem, takie jak między innymi rosnący koszt kapitału i mniejsza chęć instytucji finansujących do przeprowadzenia transakcji podkreślają znaczenie i konieczność dobrego przygotowania sprzedających. Transakcje o średniej wielkości stają się coraz bardziej widoczne i ważne w kontekście strategii rozwoju dużych międzynarodowych firm. Podmioty kupujące poszukują możliwości tworzenia wartości oraz solidnych uzasadnień biznesowych. Sprzedający muszą być gotowi na rygorystyczne badanie due diligence, w tym audyt prawny, środowiskowy, finansowy, komercyjny ze strony nabywców i instytucji finansujących. To będzie w naszej ocenie absolutnie kluczowe do tego, aby skutecznie finalizować transakcje.
Najciekawsze sektory polskiego rynku
Przewiduje się, że sektory technologiczny i energetyczny będą wykazywać znaczną aktywność, zgodnie z trwałymi trendami. Ponadto spodziewany jest wzrost w sektorze produkcyjnym, napędzany wysiłkami na rzecz dywersyfikacji łańcucha dostaw i bardziej optymistycznymi perspektywami gospodarczymi. Przewiduje się również, że opieka zdrowotna doświadczy zwiększonej aktywności transakcyjnej, co jest już trendem. Zauważalne zmiany w liczbie transakcji na poszczególnych rynkach stają się coraz bardziej widoczne. Rynek średni staje się coraz istotniejszy ze względu na niestabilność otoczenia rynkowego.
Polska liderem CEE w ilości transakcji mimo trudnych ostatnich lat
Warto podkreślić, że kolejny rok z rzędu Polska wyróżnia się jako zdecydowany lider pod względem liczby dokonanych transakcji. Przyczyny tego faktu można doszukiwać się w zgromadzonych w ostatnich latach zasobach gotówkowych inwestorów i faktowi, iż poszukują oni projektów, które uchronią kapitał przed inflacją. Nie bez znaczenia była także relatywna stabilizacja łańcuchów dostaw. Sam region CEE, w tym Polska, pozostaje atrakcyjny, ponieważ jest upatrywany jako atrakcyjnie geograficznie lokalizacja w kontekście ciekawego i pozytywnego z naszego punktu widzenia trendu nearshoringu. Tu, ze szczególnym zainteresowaniem, obserwujemy sektor technologiczny, energetyczny (zielona transformacja i mitygacja ryzyka energetycznego), produkcyjny (nearshoring)
oraz opieki zdrowotnej (trendy demograficzne).
Pozostajemy jednak w okresie o podwyższonym ryzyku makroekonomicznym. Jednakże naszym zdaniem, lokalny rynek fuzji i przejęć pozostaje aktywny i nie spodziewamy się, by miało się to zmienić w najbliższym czasie.
