Kraje Europy Środkowo-Wschodniej mają środki i możliwości, aby zdecydowanie przyspieszyć rozwój sektora ICT i stać się cyfrowym liderem w Unii Europejskiej – wynika z najnowszego raportu PwC i CEE Digital Coalition. Autorzy analizy podkreślają, że w wielu cyfrowych obszarach państwa naszego regionu wypadają znacznie lepiej niż te z zachodniej Europy: procentowo mamy więcej firm działających w sektorze cyfrowym i więcej osób w nim zatrudnionych.
Coraz więcej też wydajemy na badania i rozwój technologiczny. Eksperci podkreślają, że motorem napędowym dla regionu w najbliższych latach będzie sztuczna inteligencja oraz rosnące zapotrzebowanie na rozwiązania, oraz usługi z zakresu cyberbezpieczeństwa.
Czy region Europy Środkowo-Wschodniej może być przyszłym liderem zmian technologicznych? Nie jest to wykluczone: średnia liczba firm z sektora ICT na 1000 mieszkańców wynosi 4,35 w krajach naszego regionu i tylko 2,13 w państwach Europy Zachodniej. Sam eksport komercyjnych usług ICT w regionie wzrósł od 2005 do 2021 roku ponad sześciokrotnie. To oznacza, że w naszej cyfrowej gospodarce drzemie innowacyjność, pomysłowość i chęć tworzenia własnych rozwiązań na szeroką skalę – wynika z analizy przeprowadzonej w 11 krajach Europy Środkowo-Wschodniej przez firmę konsultingową PwC przy współpracy z ekspertami CEE Digitial Coalition. Wyniki badania opisano w raporcie „Sektor nowych technologii w krajach Europy Środkowo-Wschodniej jako regionalny czynnik wzrostu”, który po raz pierwszy zaprezentowano podczas szczytu państw Trójmorza (Three Seas Summit & Business Forum), który w czwartek (11 kwietnia) odbywał się w Wilnie na Litwie.
W Europie Środkowo-Wschodniej obserwujemy wysokie przedsiębiorcze nastawienie, a nawet pewnego rodzaju cyfrowy optymizm. Kraje tego regionu dysponują także szeroką pulą utalentowanych specjalistów IT, co powoduje, że firmy z branży tech coraz częściej tu lokują swoje nie tylko fabryki, ale i centra badawczo-rozwojowe. Do tego dochodzi solidna i ciągle rozbudowywana cyfrowa infrastruktura, zwłaszcza widoczne są inwestycje w szybki internet, chmurę oraz centra danych, a usługi cyfrowe są ciągle rozbudowywane. Czynniki te powodują, że sektor ICT w tym regionie rozwija się coraz szybciej i ma szansę w ciągu kolejnych lat stać się cyfrową lokomotywą dla całej Unii Europejskiej – uważa dr Paweł Oleszczuk, wicedyrektor PwC Polska w zespole doradztwa dla sektora publicznego i analiz ekonomicznych, jeden z autorów badania.
Wyzwaniem cyfryzacja przedsiębiorstw oraz zwiększanie kompetencji cyfrowych
Jest jedno zastrzeżenie. By jednak tak się stało, państwa Europy Środkowo-Wschodniej muszą zmierzyć się z cyfrowymi wyzwaniami, które przed nimi stoją – podkreślają autorzy raportu. Największe to transformacja cyfrowa przedsiębiorstw i administracji publicznej, z którą jesteśmy w tyle w porównaniu z krajami zachodnimi. Dla przykładu, odsetek firm stawiających w codziennej pracy na nowoczesne rozwiązania chmurowe jest o 14 proc. większy w Europie Zachodniej (39,7 proc. vs 53,5 proc.).
Słabsze wyniki firmy naszego regionu odnotowują także, jeśli chodzi o wysokość sprzedaży w handlu elektronicznym czy wykorzystywanie danych. Według opinii Michała Kanownika prezesa Związku Cyfrowa Polska i jednego z założycieli CEE Digital Coalition, by poprawić opóźnienia w cyfryzacji przedsiębiorstw, konieczne są inwestycje, wspierane przez państwa regionu:
Musimy więcej inwestować w sektor małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie w obszary związane z cyberbezpieczeństwem i takie, które zwiększą konkurencyjność firm z naszego regionu na całym rynku unijnym. Istotną rolę powinna tu odegrać również międzynarodowa współpraca sektorowa. – mówi ekspert.
Kluczowa jest także budowa kompetencji cyfrowych, zwłaszcza wśród młodych ludzi wchodzących lub mających za parę lat wejść na rynek pracy. Jak czytamy w raporcie PwC i CEE Digital Coalition, tylko cztery kraje z Europy Środkowo-Wschodniej cechują się co najmniej podstawowym poziomem wiedzy technologicznej wykraczającym nieznacznie ponad średnią unijną: to Chorwacja, Czechy, Estonia i Słowacja. Polska znajduje się zdecydowanie bliżej końca stawki, niż jej początku. Kwestia ta – w opinii ekspertów – staje się coraz bardziej problematyczna. Za rosnącym szybko sektorem ICT w regionie, nie nadąża edukacja nowych specjalistów – już brakuje inżynierów robotyki, operatorów czy specjalistów ds. bezpieczeństwa cyfrowego. Problemem jest również mniejsza niż w Europie Zachodniej produktywność pracowników zatrudnionych w sektorze ICT – wynika z analizy PwC.
Eksperci podkreślają również znaczenie poziomu wydatków na badania i rozwój w krajach regionu. Te z roku na rok rosną, ale wciąż poniżej średniej unijnej. Najwyższy procentowy udział wydatków na ten cel ma Słowenia (2,11 proc. PKB), w tym obszarze wyróżniają się również Czesi i Estończycy (powyżej 1,5 proc. PKB). Polska plasuje się w środku tej stawki. Najmniej z krajów regionu wydaje Rumunia (zaledwie 0,46 proc. PKB).
Rozwiązania i szanse dla cyfrowej Europy Środkowo-Wschodniej
Jak wzmocnić cyfrowy rozwój regionu? W opinii autorów opracowania, kluczowe jest opracowanie konkretnych priorytetów oraz koordynacji działań na poziomie regionalnym w obszarze technologii. Państwa więcej też powinny inwestować w rozwój start-upów, małych i średnich przedsiębiorstw oraz tworzyć przyjazne środowisko prawne, które będzie zachęcało globalne firmy do inwestowania w regionie. Eksperci mówią również o konieczności współpracy sektora publicznego i prywatnego, by lepiej dostosowywać rozwiązania do rzeczywistych potrzeb biznesowych.
Na poziomie Unii Europejskiej w wielu dziedzinach funkcjonujemy we wspólnym europejskim obszarze prawnym. Jednak realia nie są dla wszystkich równe. Dlatego branża cyfrowa z naszego regionu walczy także o wyraźniejszy głos regionu na poziomie unijnym. – mówi Michał Kanownik.
Jego zdaniem najbliższe wybory do Parlamentu Europejskiego stanowią sporą szansę dla całego regionu, by ten głos wzmocnić.
Decyzje w sprawach cyfrowych, które podejmą nowe władze Unii Europejskiej będą miały olbrzymi wpływ na to, w jaki sposób będzie rozwijać się także gospodarka cyfrowa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Musimy zatem zadbać o to, aby w nowej kadencji państwa naszego regionu miały większy wpływ na decyzje podejmowane w Brukseli w tych sprawach. Do tego konieczna jest zawalczenie o kluczowe stanowiska w Komisji Europejskiej – dodaje Michał Kanownik.
W jego opinii ważne jest też, aby państwa regionu prowadziły wspólną skoordynowaną politykę w zakresie projektowanych w Brukseli regulacji dotyczących rynku cyfrowego.
Eksperci PwC i CEE Digital Coalition postrzegają również trzy trendy technologiczne jako te, które będą motorem wzrostu dla cyfrowej gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej. Pierwszy to sztuczna inteligencja. W opinii autorów raportu, pod warunkiem odpowiedniego wsparcia, technologia AI może zwiększyć produktywność w tym regionie, rewolucjonizując rynek pracy i przyczyniając się do tworzenia nowych stanowisk.
Drugi trend, który wpłynie na rozwój cyfrowy regionu to rosnące znaczenie chmury – z badań PwC wynika, że aż 87 proc. przedsiębiorców działających w Europie Środkowo-Wschodniej, którzy obecnie nie korzystają z chmury, w ciągu najbliższych 2 lat przeniesie tam część swojej działalności. A to w efekcie ma wpłynąć na ich większość konkurencyjność.
Rosnące znaczenie cyberbezpieczeństwa będzie również miało wpływ na rozwój gospodarki cyfrowej regionu. Eksperci przewidują zwiększone zapotrzebowanie na tego typu usługi, w tym takich jak uwierzytelnianie danych. To z kolei będzie napędzało firmy tego sektora działające w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.
