Już 31 marca 2025 roku Śląskie Centrum Przedsiębiorczości (ŚCO) – instytucja, która zajmuje się obsługą funduszy europejskich dla przedsiębiorców w województwie śląskim – uruchomi nabór wniosków dla firm w ramach Działania 10.3 „Mezoinwestycje w MŚP” Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021-2027. To specjalna pula środków unijnych w ramach tzw. Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Autorką artykułu jest Małgorzata Okularczyk-Okoń, prezes Collect Consulting.
Na Śląsku obecnie mamy około tysiąca małych i średnich (MSP) przedsiębiorstw okołogórniczych. Kolejnych kilkaset powiązanych jest z sektorem wydobywczym, górnictwem i energetyką węglową w ramach łańcucha dostaw – producenci maszyn, urządzeń, firmy serwisujące, etc. W dobie odchodzenia od paliw kopalnych i dekarbonizacji firmy te będą musiały znaleźć klientów w nowych obszarach lub przestawić się na inne sektory gospodarki i przemysłu.
Trudny czas transformacji to dla śląskich firm z sektora MSP wielkie wyzwanie, ale zarazem też wielka szansa. I właśnie środki unijne na tę transformację służyć mają sfinansowaniu tych zmian w postaci nowych inwestycji. W ramach „Mezoinwestycji MSP” firmy zarówno produkcyjne, jak i usługowe będą mogły realizować inwestycje ukierunkowane na zasadniczą zmianę procesu produkcji, dywersyfikację działalności oraz zwiększenie zdolności produkcyjnej lub utworzenie nowego zakładu. Przedsiębiorcy będą mogli zakupić nowe maszyny, urządzenia i kompletne linie technologiczne, rozbudować zakłady predykcyjne, postawić i wyposażyć nowe hale, wdrożyć zaawansowane systemy informatyczne oraz przeszkolić swoich pracowników. Dotyczy to małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą zlokalizowaną w jednym z 7 podregionów: katowickim, bielskim, tyskim, rybnickim, gliwickim, bytomskim i sosnowieckim.
Podkreślić należy, że jest to finansowanie przyznawane przedsiębiorcom w postaci dotacji bezzwrotnych, wypłacanych w części w formie zaliczki, co z pewnością ułatwi realizację samych inwestycji. Poziom współfinansowania dotacją może sięgnąć nawet 60% kosztów inwestycji. Co równie istotne dotacja przewidziana dla jednej firmy to kwota od 2 do 5 mln zł. Z pewnością małe i średnie firmy będą mogły, mając do dyspozycji tak duże środki, zrealizować kompleksowe procesy inwestycyjne i skierować się w stronę najnowocześniejszych innowacyjnych technologii.
Transformacja śląskich firm, żeby był efektywna musi odbywać się na kilku wymiarach. Po pierwsze w wymiarze technologicznym. 5 mln zł dofinansowania daje możliwość wdrożenia rozwiązań produkcyjnych na najwyższym światowym poziomie. Zakup najnowocześniejszych technologii wytwórczych, patentów czy wdrożenie wyników własnych prac badawczo-rozwojowych, pozwoli firmom budować przewagi konkurencyjne na nowych, niegórniczych rynkach zbytu. Kolejny wymiar obejmuje ludzi. Transformacja firmy ma prowadzić do zwiększenia miejsc pracy w nowych obszarach jej aktywności. Trzeci wymiar to efektywność energetyczna. Inwestycje w odnawialne źródła energii OZE to dla małych i średnich firm korzyść sama w sobie – tańsze źródła energii i ciepła, zaś patrząc z punktu widzenia transformacji sektorowej to wręcz bezpośrednie ograniczanie zużycia paliw kopalnych. Dekarbonizacja to dla śląskich firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw kolejna szansa, w której winny one upatrywać swoich przewag, konkurując na rynku międzynarodowym. Ostatnim z obszarów, który pozwoli osiągnąć korzyści transformacyjne jest wykorzystanie rozwiązań gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Inwestycje transformacyjne powinny prowadzić na przykład do znacznego ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, recyklingu odpadu poprodukcyjnego jako surowca wtórnego, czy ograniczenia zużycia wody w procesach technologicznych. Ciekawym rozwiązaniem może być tworzenie ekosystemu recyklingowego i tzw. symbioz gospodarczych, czyli budowanie współpracy firm, tak aby odpady produkcyjne jednej trafiały do procesu produkcyjnego innej jako pełnowartościowy surowiec.
Szansa na odejścia od górnictwa i przekierowanie rozwoju dzielności firm na nowe obszary jest ogromna. Transformacja śląskich firm z kilkumilionową dotacją unijną na ten cel wydaje się być dużo bardziej łatwiejsza, bezpieczniejsza i pozwalająca na lepszy start na nowych rynkach. Żeby móc skorzystać z dofinansowania „Mezoinwestycje w MŚP” Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021-2027, trzeba zacząć od złożenia wniosku o dofinansowanie projektu. Dobrze powierzyć ten proces profesjonalistom, którzy zadbają, aby w projekcie uwzględnione zostały wszystkie niezbędne elementy innowacyjne, transformacyjne i proekologiczne.
